მაორი: ახალი ზელანდიის მკვიდრნი

2024 ავტორი: Harold Hamphrey | [email protected]. ბოლოს შეცვლილი: 2023-12-17 10:17

მაორი ახალი ზელანდიის მკვიდრნი არიან, ემიგრანტები პოლინეზიელი ხალხებიდან, რომლებმაც პირველად დადგეს ფეხი ამ ქვეყნის მიწებზე. კუნძულების დასახლების ზუსტი თარიღი უცნობია და სხვადასხვა ისტორიული წყაროები ამბობენ, რომ ეს იყო დაახლოებით მე-8-დან მე-14 საუკუნემდე. ახალ ზელანდიაში მაორის რიცხვი სულ რაღაც 500 ათას ადამიანს აღემატება. 10 ათასზე ნაკლები ადამიანის ოდენობით, ამ ხალხის წარმომადგენლები ცხოვრობენ ავსტრალიაში, დიდ ბრიტანეთში, აშშ-ში, კანადაში.

მე-19 საუკუნეში კუნძულებზე ჩასულ ბრიტანელებთან მრავალი ომის შედეგად, ისევე როგორც ახალი დაავადებების შედეგად, რომლებიც წარმოიშვა თეთრკანიანი ადამიანებისგან, ახალ ზელანდიელებმა მნიშვნელოვნად შეამცირეს მათი რიცხვი. დღეს ისინი უმცირესობაში არიან და ქვეყნის ოთხმილიონიანი მოსახლეობის დაახლოებით 15%-ს შეადგენენ, მაგრამ საშუალება აქვთ მშობლიურ ენაზე გამოხატონ თავი. მაორი ახალი ზელანდიის ოფიციალური ენაა ინგლისურთან ერთად. მაორიში ქვეყნის სახელი ჟღერს აოტეროას ("თეთრი გრძელიღრუბელი"). ეს სახელი მას პირველმა პოლინეზიელებმა დაარქვეს, რომლებიც ნაპირს კანოეით მიუახლოვდნენ. კუნძული სქელ ნისლში იყო გახვეული და კონფიგურაციის ღრუბელს ჰგავდა..

ქვეყანის ტერიტორიას უკავია 2 დიდი კუნძული, ჩრდილოეთი და სამხრეთი და შვიდასამდე პატარა კუნძული. ასე მდებარეობს ახალი ზელანდია გეოგრაფიულად. აბორიგენები უმეტესწილად იკავებენ ქვეყნის ჩრდილოეთ კუნძულის მიწებს. ეს არის გეიზერებისა და მდინარეების ტერიტორია. კეიპ რეინგა მდებარეობს ჩრდილოეთ კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთით. ეს არის ადგილი, სადაც წყნარი ოკეანე და ტასმანის ზღვა ხვდება, ის ძალიან მნიშვნელოვანია მაორის მითოლოგიასა და ტრადიციებში. ოკეანე და ზღვა სიმბოლოა მამაკაცური და ქალური. რვაასი წლის ხე კი, რომელიც კონცხზე ამოსული და ზღვაშია ფესვგადგმული, ლეგენდის თანახმად, მაორის გარდაცვლილი წარმომადგენლების სულებს სულიერ სამშობლოში ატარებს.

ახალი ზელანდიის თანამედროვე აბორიგენები დღემდე ინარჩუნებენ წინაპრების ტრადიციებს. ეს გამოიხატება არა მარტო რიტუალებში, არამედ ყოველდღიურ ქცევაშიც. ამ ხალხის თბილი და მეგობრული მისალმების ცერემონია ცნობილია ახალი ზელანდიის საზღვრებს მიღმა. შეხვედრისას ორი ადამიანი უახლოვდება და შუბლსა და ცხვირს ეხება, თვალებს ხუჭავს და ერთი წუთით იყინება. საბრძოლო მაორის ცეკვა „ჰაკუ“რაგბით დაინტერესებულმა ყველამ ნახა. ახალი ზელანდიის ნაკრები მას ყოველი მატჩის წინ ასრულებს.

მაორის წინაპრების წარმართული რელიგია, რომელსაც ჯერ კიდევ ნაწილობრივ აღიარებენ ახალი ზელანდიის ადგილობრივები, ეფუძნება საერთო პოლინეზიის პანთეონის ღმერთების თაყვანისცემას, რომელთა ფიგურები,წინაპრების გამოსახულებები ხშირად ხისგან იყო მოჩუქურთმებული. ნაციონალურ ხელობას, ხის კვეთას, დომინირებს სპირალური ორნამენტები.

მოკო მაორი, რომელიც დღეს ფართოდ არის ცნობილი, ამ ხალხისთვის განსაკუთრებული, წმინდა მნიშვნელობა აქვს. ტრადიციულად, მამაკაცის მთელი სახე დაფარულია ტატუთი, ზოგჯერ მხრები და თეძოები. ტატუ არა მხოლოდ ავლენს მატარებლის სოციალურ სტატუსს და წარმომავლობას, არამედ გამოიყენება ორგანიზმში შინაგანი კავშირების გასაძლიერებლად, საჭირო ენერგიის მოსაზიდად და, პირიქით, ზედმეტი ენერგიის მოსაშორებლად. მაორი ქალები გარეგნულად უფრო სრულყოფილებად ითვლებიან, ამიტომ ქალის სხეულს იშვიათად ამშვენებს მოკო.